بعد از اینکه فردی فوت میکند رابطه وی با اموالش قطع می شود و به طور قهری و غیرارادی اموال و ماترک متوفی به ورثه تعلق می گیرد و به اصطلاح به ارث می رسد. ورثه و کسانی که ارث می برند به خویشاوندانی گفته می شود که از نزدیک ترین درجه و طبقه شروع می شوند و تا دور ترین درجات خویشاوندی مثل عموها و عمه ها و دایی ها و خاله ها و فرزندان آنها و فرزندان فرزندان آنها پیش می رود.نکته مهم اینکه وجود هر درجه از خویشاوندان، خویشاوندان بعد را ازارث محروم می کند و به تعبیر و اصطلاح حقوقی حاجب است. به طور مثال در صورت وجود فرزند برای متوفی خواهرها و بردارهای وی ارث نمی برند و در صورت وجود پدر و مادر، پدربزرگ و مادربزرگ ارث نمی برند و همین طور الی آخر.در ادامه این مطلب تلاش شده است که با بیان کلیات مقررات ارث سهم هر کدام از ورثه در فروض مختلف محاسبه شود به نحوی که مخاطب با مطالعه این مطلب بتواند سهم کلیه ورثه را محاسبه نماید.مثلا سهمدختر، پسر،مادر، پدر و همسر از ارث و اموال باقی مانده از متوفی. برای اطلاع از میزان سهم ارث ورثه توصیه میشود مطلب زیر را مطالعه کرده و در صورت نیاز جهت مشاوره حضورا مراجعه نمایید.
وکیل طلاق به نوعی یک وکیل خانواده بوده که علاوه بر تسلط بر قوانین طلاق بر سایر مسائل مربوط به حقوق خانواده مسلط است. اجرتالمثل ایام زوجیت، حضانت فرزندان، ممنوعالخروجی فرزندان، تنصیف دارایی شوهر، قوانین ملاقات فرزند و غیره اشاره کرد.
مرگ، پدیده ای است همه گیر که گریزی از آن، نمی باشد. بعد از فوت افراد، عموما اطرافیان و بازماندگان وی، علاوه بر مسائل روحی و رنج ناشی از فقدان عزیز از دست رفته، با مسائل حقوقی ناشی از فوت متوفی نیز رو به رو می شوند. از همین رو، قانون گذار، در قوانین مختلف از جمله قانون مدنی، در خصوص مسائل مربوط به بعد از فوت افراد، نظیر حضانت مادر بعد از فوت پدر و سایر موارد، تعیین تکلیف کرده است.
مسائلی که بعد از فوت یک فرد، مطرح می شود و بازماندگان متوفی و وراث وی، با آن ها رو به رو خواهند شد، مواردی نظیر امور مربوط به ارث و وصیت نامه متوفی، نحوه تقسیم ارث، میان وراث قانونی وی، مهریه زوجه، در صورت متاهل بودن متوفی، حضانت فرزندان وی، در صورت فرزند داشتن او و دیون و بدهی های وی می باشد. پدر خانواده، از جمله اعضای خانواده بوده که فوت او، فرزندان را با مسائل مختلف قانونی، مواجه می کند. از این رو، در این قسمت، قصد داریم، به بررسی این موضوع بپردازیم که بعد از فوت پدر چه باید کرد؟
در پاسخ به این پرسش که اقدامات قانونی بعد از فوت پدر چیست یا بعد از فوت پدر چه باید کرد؟ می توان گفت: عمده ترین مسائلی که فرزندان، بعد از فوت پدر با آن، روبرو می شوند، تعیین تکلیف راجع به وصیت نامه متوفی، مسائل مربوط به ارث باقی مانده از پدر آنها و دیون و بدهی های وی می باشد. بر این اساس، اقدامات فرزندان، می تواند، شامل موارد زیر باشد:
از جمله مهم ترین اقدامات بعد از فوت پدر، انجام مراحل مربوط به صدور گواهی فوت و جواز دفن است. برای این امر، فرزندان باید، با در دست داشتن شناسنامه و کارت ملی متوفی، همچنین، مدارک صادر شده، توسط پزشک قانونی یا پزشک بیمارستان، به ثبت احوال مراجعه کنند و تقاضای صدور گواهی فوت نمایند.
تنظیم وصیت نامه، از جمله حقوق قانونی است که هر فرد، از آن، بر خوردار می باشد. این وصیت، می تواند به سه صورت، رسمی، خودنوشت یا سری نوشته شود. هر فرد می تواند، به موجب وصیت، در خصوص تمام یا بخشی از دارایی های خود، بعد از مرگ، تعیین تکلیف کند که البته، وصیت تا یک سوم اموال، نافذ است و مابقی، نیاز به اجازه وراث دارد یا به موجب وصیت عهدی، وراث یا شخص ثالثی را مامور، به انجام امری نماید. یکی از اقدامات قانونی بعد از فوت پدر، تعیین تکلیف، در خصوص وصیت وی و عمل به آن می باشد.
از دیگر اقدامات قانونی بعد از فوت پدر، انجام مراحل مقدماتی مربوط به تقسیم ارث است. جهت این امر، یکی از وراث، تمامی آن ها یا نماینده قانونی شان، باید از طریق مراجعه به مراجع ذی صلاح، اقدام به درخواست گواهی انحصار وراثت نمایند.
از آنجا که در تقسیم ارث، ابتدا باید بدهی های متوفی کنار گذاشته شود، یکی از مهم ترین اقدامات بعد از فوت پدر، تعیین تکلیف، در خصوص بدهی های به جا مانده از وی می باشد.
پس از پاسخ به این پرسش که بعد از فوت پدر چه باید کرد، در ادامه، قصد داریم، در خصوص اقدامات قانونی مربوط بهارث و حضانت فرزندان، بعد از مرگ پدرصحبت کنیم.
در قسمت قبل، به این پرسش پاسخ دادیم که بعد از فوت پدر چه باید کرد و گفتیم که تقاضای صدور گواهی فوت و جواز دفن، یکی از مراحل مهم و از اقدامات قانونی لازم، بعد از مرگ پدر است. در این قسمت، قصد داریم، در خصوص این موضوع صحبت کنیم که بعد از مرگ پدر، در رابطه با ارث، چه باید کرد. یکی از مهم ترین مسائلی که فرزندان، بعد از فوت پدر، باید در خصوص آن، اقدامات قانونی لازم را انجام دهند، مساله مربوط به ارث است. اقدامات لازم در این زمینه، به شرح زیر می باشد:
اولین و مهم ترین اقدامی که بعد از فوت پدر، در خصوص ارث باید انجام داد، گرفتن گواهی انحصار وراثت است. گواهی انحصار وراثت، نشان دهنده وراث قانونی وراث متوفی می باشد و مرجع صالح صدور آن، شورای حل اختلاف است. تقاضای صدور این گواهی، می تواند، به موجب ثبت دادخواست گواهی انحصار وراثت، توسط فرزندان متوفی یا سایر وراث و ذینغعان صورت گیرد. مدارک لازم جهت درخواست این گواهی، شناسنامه و کارت ملی متوفی، شناسنامه و کارت ملی وراث، گواهی فوت، استشهادیه محضری تنظیمی در دفاتر اسناد رسمی می باشد.
پس از گرفتن گواهی انحصار وراثت، به موجب ثبت دادخواست و طی کردن مراحل قانونی آن، چنانچه وراث، در تقسیم ارث، به توافق نرسند، هریک از وراث، می تواند، اقدام به ثبت دادخواست تقسیم ترکه نماید تا تقسیم ترکه متوفی، مطابق سهم الارث قانونی و شرعی وراث و بر اساس قانون جدید تقسیم ارث بین فرزندان، انجام شود. بعد از تقسیم ترکه، هر یک از وراث و فرزندان متوفی، می توانند، نسبت به انتقال یا خرید و فروش سهم خود، اقدام کنند.
شایان ذکر است، چنانچه فرزندان، از اموال پدر خود، بعد از فوت، خبر نداشته باشند یا بیم سوء استفاده از ماترک متوفی، توسط یکی از وراث برود، هر یک از فرزندان یا سایر وراث، می توانند اقدام به ثبت دادخواست تحریر و مهر و موم ترکه نماید، به موجب دادخواست تحریر ترکه، از دارایی های فرد، استعلامات لازم به عمل می آید و لیست اموال او تهیه خواهد شد و به موجب دادخواست مهر و موم ترکه، تا تعیین تکلیف، در خصوص تقسیم ارث، ترکه توسط ماموردادگاه، لیست برداری و مهر و موم می شود و عندالزوم یک امین، برای نظارت، تعیین می گردد.
از دیگر مسائل مهمی که زوجه و فرزندان، با آن مواجه می شوند، مساله حضانت فرزندانبعد از مرگ پدر است که معمولا به دلیل نا آگاهی، گمان می شود که با جد پدری خواهد بود و مادر، هیچگونه حقی ندارد. از این رو، در ادامه، به توضیح مساله حضانت فرزندان، بعد از مرگ پدر می پردازیم.
در قسمت های قبل، در خصوص اینکه راجع به ارث بعد از مرگ پدر چه باید کرد و اقدامات لازم چه می باشد، توضیح دادیم و گفتیم که در مساله ارث، در ابتدا، فرزندان، باید اقدام به گرفتن گواهی انحصار وراثت نمایند تا وراث قانونی متوفی، مشخص شوند. پس از صحبت در خصوص مساله ارث بعد از مرگ پدر، در این قسمت، قصد داریم، مساله حضانت فرزندان، بعد از مرگ پدر را بررسی کنیم و بگوییم در خصوص حضانت فرزندان بعد از مرگ پدر، چه باید کرد.
قانون مدنی، در خصوص حضانت فرزندان، بعد از مرگ پدر، تعیین تکلیف نموده و در مواد خود، مسئول حضانت فرزندان بعد از فوت پدر را مشخص کرده است. ماده 1171 قانون مدنی، در خصوص حضانت فرزندان، بعد از فوت والدین بوده و مقرر می دارد: "در صورت فوت یکی از ابوین، حضانت طفل، با آنکه زنده است خواهد بود، هر چند متوفی، پدر طفل بوده و برای او، قیم معین کرده باشد." بر اساس این ماده،بعد از فوت پدر، حضانت با مادر خواهد بود و ذکر این نکته ضروری است که حضانت فرزند بعد از فوت پدر و ازدواج مادر، همچنان با مادر است.
شایان ذکر است، حضانت به معنای سرپرستی و نگهداری بوده و با ولایت که صرفا از آن پدر و جد پدری است، متفاوت می باشد. بر این اساس، حتی اگر حضانت با مادر باشد، ولی قهری طفل، بعد از فوت چدر او، همچنان جد پدری وی خواهد بود. البته، مادر می تواند از پدربزرگ، تقاضای نفقه فرزندان را داشته باشد.
بعد از فوت پدر باید اقدام به گرفتن گواهی انحصار وراثت نمود و مسئول حضانت فرزندان را مشخص کرد و سایر مواردی که جزئیات آن در متن مقاله ارائه شده است.
ارث هر یک از وراث بعد از فوت پدر با توجه به سهم الارث مشخص آن ها در شرع مقدس و قانون می باشد که جزئیات آن در متن مقاله ارائه شده است.
حضانت فرزندان بعد از فوت پدر با مادر آن ها می باشد که جزئیات آن در متن مقاله ارائه شده است.