برای اطلاع از این موضوع که دادگاه ها براساس صلاحیت به چند بخش تقسیم می شوند باید گفت دادگاه ها یا مراجع قضایی براساس صلاحیت و به طور کلی که عبارتند از : مراجع قضایی حقوقی یا دادگاه های حقوقی و مراجع قضایی کیفری یا دادگاه های کیفری و مراجع اداری . 

هر یک از مراجع قضایی یا دادگاه های نام برده شده در فوق دارای صلاحیت رسیدگی به برخی از موضوعات و دعاوی هستند . یعنی با توجه به اینکه موضوع یک پرونده مربوط به جرم یا جنایت یا مربوط به یکی از موضوعات اموال مالکیت یا قراردادها و غیره می باشد دادگاه های رسیدگی به آن موضوع یا دعوی نیز متفاوت است . 

- در خصوص دعاوی و موضوعات حقوقی اصل بر این است که تمامی دعاوی حقوقی در دادگاه های عمومی دادگستری اقامه می شوند اما برخی موضوعات به علت تخصصی بودن یا اهمیت موضوعی آن اقتضا دارند که در دادگاه های اختصاصی با ساختار و قضات متفاوت مورد رسیدگی قرار بگیرد . یکی از این موارد ، دادگاه خانواده است که صلاحیت موضوعی برای رسیدگی به دعاوی مربوط به خانواده را دارد .

یعنی مراجع قضایی حقوقی به موضوعات و دعاوی مربوط به ارث و طلاق و حضانت و دعاوی مربوط به مالکیت و حق انتفاع یا امور مربوط به قراردادها از جمله وکالت ، اجاره و بیع و غیره که به این دعاوی حسب مورد در یکی از دادگاه های حقوقی مراجعه و پرونده مورد بررسی قرار می گیرد و رای مقتضی صادر می گردد . 

- اگر موضوع مربوط به ارتکاب عملی باشد که در قانون مجازات اسلامی جرم شناخته شده است و فرد شاکی قصد شکایت داشته باشد به یکی از دادگاه ها و یا دادسرا مراجعه می نماید . به عبارت دیگر دادگاه های کیفری صلاحیت رسیدگی به موضوعات و دعاوی مربوط به به جرایم سرقت ، کلاهبرداری یا توهین ، ضرب و جرح و تهدید و مزاحمت تلفنی و غیره رسیدگی می کند که در واقع ابتدا در دادسرا که صلاحیت رسیدگی مقدماتی به پرونده را دارد بررسی می شود و سپس در یکی از دادگاه های کیفری رسیدگی می شود و پس از رسیدگی حکم مقتضی صادر می گردد و مرتکب به یکی از مجازات های مقرر در قانون مجازات اسلامی محکوم می شود . 

- مراجع قضایی نوع سوم که مراجع قضایی اداری است . مانند : شورای حل اختلاف که  نهادی است که به اختلافاتی با سقف مشخص رسیدگی می کند به عنوان مثال : اگر فردی با خودرو با ماشین شخص دیگر تصادف کند و خسارتی که به دیگری وارد کرده است مبلغ 15 میلیون باشد متضرر می تواند با مراجعه به شورای حل اختلاف دعوای خود را مطرح نماید . همانطور که از این مثال مشخص است شورای حل اختلاف به دعوی با سقف معین رسیدگی می کند که در سال 97 به دعاوی زیر بیست میلیون رسیدگی می کند و رای در این خصوص صادر می نماید . 

لازم به ذکر است که صلاحیت هریک از مراجع در قوانین به تفکیک بیان شده است که در خصوص چه موضوعاتی صلاحیت دارند .