حتماً شنیده‌اید تا مسئله قتل و قصاص یا بخشش در خصوص آن مطرح می شود سخن از رضایت اولیای دم به میان می آید واژه اولیا دم یا ولی دم ریشه عربی دارد که معنای لغوی آن صاحبان خون می شود
به موجب ماده ۳۵۱ قانون مجازات اسلامی ولی دم، همان ورثه مقتول است به جز زوج یا زوجه او که حق قصاص ندارد.
قانونگذار در برخی از موارد موانعی را بابت ولی دم محسوب شدن و حق قصاص در نظر گرفته است که به موجب آن اگر مرتکب یا شریک در جنایت عمدی، از ورثه باشد، ولی دم به شمار نمی آید و حق قصاص و دیه ندارد و حق قصاص را نیز به ارث نمی برد.
در خصوص همسر مقتول لازم به ذکر است که این اشخاص ( زوج و زوجه مقتول ) با اینکه ورثه مقتول محسوب شده اما حق قصاص ندارند.
با توجه به اینکه همسر مقتول جز ورثه می باشد هرچند که حق قصاص ندارد اما چنانچه به هر دلیلی حق قصاص تبدیل به دیه شود، همسر مقتول به میزان سهم الارث خود همچون دیگر ورثه ارث خواهد برد.
تنها زمانی همسر مقتول ولی دم محسوب می شود که صاحب حق قصاص فوت کند و همسر مقتول جز ورثه صاحب حق قصاص باشد، در چنین شرایطی ممکن است زن یا شوهر مقتول ولی دم محسوب شود. همچنین باید این نکته را نیز یادآور شد که هر چند همسر مقتول فاقد حق قصاص می باشد اما این بدان معنا نیست که حق شکایت و تعقیب متهم یا اخذ دیه را نداشته باشد.
در این فرصت قصد داریم که با ذکر مثالی به توضیح و شرح ماده 353 قانون مجازات اسلامی و عبارت بالا بپردازیم:
به طور مثال اگر اولیا دم مقتول ( در این فرض مقتول مرد می باشد ) عبارت باشند از همسر ( در این فرض زوجه ) و دختر، در این فرض صرفا دختر ولی دم محسوب شده، اما زمانی که دختر مقتول فوت کند در اینصورت به دلیل اینکه حق قصاص به ارث می رسد، زوجه به دلیل اینکه مادر دختر متوفی می باشد از حق قصاص، ارث می برد و می تواند در این خصوص تصمیم گیری کند.
اولیای دم همان ورثه مقتول هستند که مطابق قانون مدنی سبب و نسب موجب رابطه با فرد می شود. این نکته قابل ذکر است همسر مقتول با وجود اینکه به لحاظ سبب، جزء ورثه محسوب می شود اما جز اولیای دم به حساب نمی آیند.
اقارب نسبی نیز به موجب قانون مدنی اشخاصی هستند که به لحاظ نسب وارث محسوب شده و ولی دم نیز به شمار می‌آیند که در سه طبقه تقسیم بندی می شوند:
پدر، مادر، فرزندان و فرزندِ فرزندان
اجداد و برادر و خواهر و فرزندان آنها
دایی، عمه، خاله، عمو و فرزندان آنها
برای تشخیص ولی دم ابتدا می بایست مشخص شود که طبقات ارث به چه طریق تعیین می شود
ترتیب وارثت بر اساس طبقات اول تا سوم که به آن اشاره نموده ایم مشخص می شود، با این توضیح که با وجود فردی در طبقه اول، طبقه بعد آن از وراثت محروم می شود
به طور مثال در صورتی که از اقوام شخصی که به قتل رسیده، فرزند شخص متوفی و برادر او در قید حیات باشند به دلیل اینکه فرزند وی جز طبقه اول محسوب می شود این امر مانع ارث بردن برادر او می باشد
و در این فرض تنها فرزند، ولی دم مقتول می باشد و می تواند تصمیم گیری نماید، بنابراین در این خصوص حق قصاص دارد.
در صورتی که وراث اقدام به دریافت گواهی حصر وراثت نموده باشند، به دلیل اینکه اسامی وراث در گواهی حصر وراثت ذکر می شود بنابراین طریقی برای تعیین اولیا دم محسوب می شود
اما گواهی حصر وراثت تنها راه مشخص شدن ولی دم نبوده و دادگاه می‌تواند از طرق دیگری نیز اولیای دم را شناسایی کند.
مشاوره حقوقی با وکیل آنلاین
مشاوره حقوقی
جهت درخواست مشاوره حقوقی با ما در ارتباط باشید .
در سریعترین زمان ممکن با یک وکیل پایه یک مشورت کنید
info@asrevekalat.ir | 09101003514
