در وضعیت همسر آزاری، کسی که آسیب‌دیده است طبق قوانین می‌تواند تقاضای مجازات کند. همچنین آسیب‌دیده می‌تواند علاوه بر تقاضای مجازات، جبران تمام ضرر و زیان‌های مادی و معنوی ناشی از جرم را از دادگاه درخواست کند. ماده ۱۴ قانون آیین دادرسی کیفری حق مطالبه جبران زیان مادی و معنوی را داده است.

در اینجا به مواردی از مجازات همسر آزاری که مشمول جرائم کیفری است بدون ذکر جزئیات اشاره می‌کنیم؛ اما برای تطبیق وضعیت یا پرونده خود بهترین کار مشاوره حقوقی با وکیل متخصص خانواده می باشد.

• ۱. توهین و فحاشی: حبس از ۱ ماه تا ۱ سال و تا ۷۴ ضربه شلاق؛ یکی از آن‌ها یا هر دو.
• ۲. نسبت اعمال خلاف عفت عمومی: نسبت دادان اعمالی که حد شرعی دارد، مانند زنا، اگر در دادگاه ثابت نشود جرم قذف شناخته می‌شود و مجازات آن ۸۰ ضربه شلاق است.
• ۳. صدمات بدنی که باعث سیاهی، کبودی یا جراحت بر بدن شود طبق قانون مجازات اسلامی، دیه یا ارش دارد.
• ۴. نقص عضو: اگر صدمات بدنی به‌صورت عمدی باشد و موجب شکستن یا نقص یا ازکارافتادگی عضو، مرض دائمی یا فقدان یا نقص یکی از حواس یا منافع آن یا از دست دادن عقل گردد، حسب مورد به قصاص یا دیه حکم داده می‌شود. گاهی هم جرم همسر آزاری جنبه عمومی پیدا می‌کند و حتی بدون شاکی خصوصی یا بخشش از سوی او، دادگاه می‌تواند به مجازات ۲ تا ۵ سال زندان رأی صادر کند.
• ۵. استفاده از چاقو و اسلحه: اگر مردی در نزاع با همسرش از اسلحه یا چاقو یا مانند آن استفاده کند حتی اگر به جراحت بدنی هم ختم نشود مجازاتش ۳ ماه تا ۱ سال زندان است.
• ۶. سقط‌جنین: اگر زدن یا آزار عمدی همسر حامله باعث سقط‌جنین او شود، حسب مورد علاوه بر پرداخت دیه یا قصاص، محکومیت حبس ۱ تا ۳ سال را دارد.
• ۷. طلاق از طرف مرد یا زن: در صورت آزار و بدرفتاری از سوی زن، شوهر می‌تواند تقاضای طلاق کند و بر اساس شرایط ضمن عقد که در عقدنامه‌های جدید این چند دهه درج‌شده است، زن نیز در شرایط عسر و حرج ناشی از همسر آزاری می‌تواند از حق وکالت در طلاق استفاده کند و به دادگاه تقاضای طلاق دهد.
• ۸. محل سکونت جدا به‌علاوه پرداخت نفقه: طبق ماده ۱۱۱۵ قانون مدنی درصورتی‌که با بودن زن و شوهر در یک‌منزل ترس از ضرر بدنی یا مالی یا شرافتی وجود داشته باشد، زن می‌تواند مسکن جدا درخواست کند و اگر این موضوع در دادگاه ثابت شود، دادگاه علاوه بر اینکه به بازگشت زن به منزل شوهر حکم نخواهد داد، تا زمانی که زن باید در محل جدا زندگی کند نفقه او هم به عهده شوهر خواهد بود.