در قسمت قبل به بیان مفهوم و تعریف افزایش دیه در محاسبه دیه در ماه حرام پرداخته شد . اما نکته مهمی که در رابطه با افزایش دیه در محاسبه دیه در ماه حرام وجود دارد ، شرایط و مواردی است که در صورت وجود آن ها، دیه ماه حرام افزایش می یابد . به همین دلیل در این قسمت قصد داریم به بررسی این سوال بپردازیم که شرایط افزایش دیه در محاسبه دیه در ماه حرام چه می باشد؟ با توجه به مواد قانونی ذکر شده ، شرایط افزایش دیه در محاسبه دیه در ماه حرام را می توان به این شرح بیان کرد :
۱نخست اینکه بر اساس ماده 555 قانون مجازات اسلامی ، هر گاه عمل مرتکب قتل و همچنین فوت شخص هر دو در یکی از ماه های حرام یعنی ماه محرم ، رجب ، ذی حجه و ذی قعده اتفاق افتاده باشد ، خواه قتل عمدی بوده باشد و یا غیر عمدی ، دیه تغلیظ خواهد شد . یعنی هم عمل قتل توسط مرتکب و همچنین فوت شدن شخص مجنی علیه ( مقتول ) در یکی از ماه های حرام رخ داده باشد . بنابراین اگر جنایت در یک ماه حرام اتفاق افتاده باشد ولی منجر به فوت در لحظه نشده و مقتول مدتی را در بیمارستان بستری شود و پس از مدت زمانی در یکی از ماه های عادی فوت کند ، مشمول حکم تغلیظ دیه نبوده و شرایط افزایش دیه ماه حرام وجود ندارد .
۲دوم اینکه در حکم به تغلیظ دیه در ماه حرام ، تفاوتی ندارد که قتل به صورت عمدی اتفاق افتاده باشد و یا حتی به صورت غیر عمد اتفاق افتاده باشد . به هر حال اگر جنایت و قتل در ماه حرام باشد ، دیه تغلیظ می شود . به همین دلیل است که در زمان بیمه کردن وسایل نقلیه از جمله خودروهای سواری که ممکن است در یکی از ماه های حرام به صورت غیر عمدی با شخصی تصادف کرده و وی را به قتل برساند ، دیه ماه حرام نیز به دلیل قتل در تصادفات رانندگی پوشش داده می شود .
۳سوم اینکه بر اساس ماده 556 قانون مجازات اسلامی در حکم تغلیظ دیه تفاوتی بین افراد بالغ و یا غیر بالغ وجود ندارد و حتی در صورتی که طفل نا بالغ نیز به قتل رسیده باشد ، مرتکب باید دیه تغلیظ شده را بپردازد . همچنین بین زن و مرد نیز تفاوتی ندارد و حتی اگر مقتول زن باشد نیز حکم تغلیظ یا افزایش دیه جاری است . حتی اگر جنین پس از پیدایش روح ، در یکی از ماه های حرام سقط بشود ، دیه سقط جنین وی تغلیظ می شود .
۴چهارم اینکه بر اساس ماده 557 قانون مجازات اسلامی افزایش دیه در ماه های حرام مخصوص قتل نفس است . به این معنا که تغلیظ دیه فقط و فقط در صورتی انجام می شود که شخص ، دیگری را به قتل رسانده باشد ( جرم قتل ) . بنابراین ، در صورتی که شخصی به اعضای بدن دیگری آسیب برساند که مستلزم پرداخت دیه باشد ، حتی اگر در ماه حرام بوده باشد ، دیه به هیچ وجه افزایش نیافته و دیه ماه حرام به وی تعلق نخواهد گرفت و مرتکب قتل تنها باید یک دیه کامل بپردازد .
نکته مهم در این خصوص آن است که به موجب تبصره ماده 555 قانون مجازات اسلامی ، معیار شروع و همچنین پایان یافتن ماه های حرام ، مغرب شرعی است . به عبارت دیگر از آن جهت که ماه های حرام ، ماه های قمری هستند ، برای اطلاع از اینکه قتل در ماه حرام واقع شده است یا خیر ، باید به تاریخ ماه های قمری بر اساس غروب شرعی توجه شود . به عنوان مثال ، ماه رجب از مغرب شرعی آخرین روز جمادی الثانی شروع می شود و با مغرب شرعی آخرین روز از ماه رجب به پایان خواهد رسید .